Türkiye ekonomisinin nabzını tutan TÜİK verileri açıklandı! Hangi şehirler kalkınma hızında zirveye çıktı, hangileri ekonomik gerilemenin pençesine düştü? İşte yıllık gayrisafi yurt içi hasıla büyüme hızında artıya geçen ve eksiye düşen illerin çarpıcı tablosu…
TÜİK’ten İl Bazında GSYH Verileri: Ekonomik Dinamizm Mercek Altında
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 12 Aralık 2023 tarihinde yaptığı açıklamayla il bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini kamuoyuyla paylaştı. GSYH, belirli bir dönemde ülke içinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade ederken, bu yılki rapor hem Türk Lirası hem de dolar bazındaki değişimleriyle dikkat çekti.
Türkiye Genelinde GSYH’de Önemli Artış
Raporda, Türkiye'nin kişi başına düşen gayrisafi yurt içi hasılası (GSYH) 2014’te 26 bin 624 TL iken, 2023 yılı itibarıyla 311 bin 110 TL’ye yükseldi. Dolar bazında ise 2014’te 12 bin 178 dolar seviyesinde olan kişi başına GSYH, 2023 yılında 13 bin 243 dolara çıktı. Türk Lirası bazındaki bu büyük artış, ekonomik büyüme ve enflasyonun etkilerini net bir şekilde ortaya koyuyor.
İstanbul Ekonominin Lokomotifi
Türkiye ekonomisinin motor gücü olarak öne çıkan İstanbul, raporda da lider konumunu korudu. Şehir, "tarım, ormancılık ve balıkçılık" gibi sektörlerde en yüksek payı almamış olsa da sanayi, ticaret, finans, bilgi ve iletişim sektörlerindeki liderliğiyle öne çıktı. İstanbul’un ekonomik dinamizmi, Türkiye genelinde ekonomik büyümenin itici gücü olmaya devam etti.
En Zengin ve En Fakir İller: Kişi Başına GSYH’de Büyük Farklar
Türkiye’de kişi başına düşen GSYH sıralamasında en yüksek ve en düşük değerlere sahip iller dikkat çekiyor. İşte ilk 5 ve son 5 il:
En Yüksek Kişi Başına GSYH’ye Sahip İller:
- Kocaeli: 21 bin 985 dolar
- İstanbul: 21 bin 741 dolar
- Ankara: 18 bin 655 dolar
- Tekirdağ: 17 bin 099 dolar
- İzmir: 15 bin 369 dolar
En Düşük Kişi Başına GSYH’ye Sahip İller:
- Van: 4 bin 598 dolar
- Ağrı: 4 bin 706 dolar
- Şanlıurfa: 4 bin 971 dolar
- Bitlis: 5 bin 550 dolar
- Muş: 5 bin 634 dolar
İstanbul, tarım ve diğer hizmet sektörleri dışında tüm alanlarda en yüksek payı alarak ekonomik üstünlüğünü bir kez daha ortaya koydu.
En Hızlı Zenginleşen 10 İl
2022-2023 döneminde GSYH artış hızına göre, Türkiye’nin en hızlı zenginleşen illeri belirlendi. Şırnak, yüzde 44’lük artışla ilk sırada yer alırken, Ağrı ve Van gibi iller de hızlı büyümeleriyle öne çıktı. İşte en hızlı zenginleşen 10 il:
- Şırnak: 5,254 $ → 7,555 $ (%44)
- Siirt: 4,785 $ → 6,702 $ (%44)
- Ağrı: 3,337 $ → 4,706 $ (%41)
- Van: 3,275 $ → 4,598 $ (%40)
- Kars: 4,712 $ → 6,545 $ (%39)
- Malatya: 5,646 $ → 7,794 $ (%38)
- Adıyaman: 4,780 $ → 6,564 $ (%37)
- Bitlis: 4,077 $ → 5,550 $ (%36)
- Erzurum: 5,416 $ → 7,365 $ (%36)
- Hakkari: 5,075 $ → 6,861 $ (%35)
GSYH Kaybı Yaşayan İller: En Hızlı Fakirleşen 10 İl
Rapora göre, bazı illerde GSYH dolar bazında düşüş gösterdi. Artvin, yüzde 2’lik kayıpla en hızlı fakirleşen il oldu. İşte GSYH’si en hızlı düşen 10 il:
- Artvin: 9,867 $ → 9,620 $ (%-2)
- Zonguldak: 9,563 $ → 9,937 $ (%4)
- Uşak: 8,851 $ → 9,689 $ (%9)
- Kırıkkale: 10,105 $ → 11,191 $ (%11)
- Tekirdağ: 15,296 $ → 17,099 $ (%12)
- Bayburt: 5,908 $ → 6,606 $ (%12)
- Gaziantep: 8,725 $ → 9,880 $ (%13)
- Denizli: 9,456 $ → 10,803 $ (%14)
- Kırşehir: 7,938 $ → 9,140 $ (%15)
- Mardin: 6,220 $ → 7,236 $ (%16)
Genel Değerlendirme: Türkiye Ekonomisi Farklı Dinamiklerle Büyüyor
TÜİK’in açıkladığı 2023 yılı GSYH verileri, Türkiye’nin ekonomik büyümesini, iller arasındaki farklılıkları ve sektör bazlı ekonomik dinamikleri ortaya koydu. İstanbul, Kocaeli ve Ankara gibi iller ekonominin lokomotifi olurken, Şırnak ve Ağrı gibi bölgelerdeki hızlı büyüme, bölgesel ekonomik potansiyelin artışına işaret ediyor. Öte yandan, fakirleşen iller, ekonomik politikaların bölgesel dengesizlikleri gidermede hâlâ önemli bir rol oynaması gerektiğini gözler önüne seriyor.
