Malulen emeklilik; çalışma hayatına başladıktan sonra kişinin sıhhat sorunları yaşaması, iş kazası ya da mesleksel hastalığa yakalanması ile iş gücü kaybının meydana gelmesi üzere durumlarda geçerli olmaktadır. İş gücü kaybına uğrayan çalışanın tekrar iş bulması ya da mevcut işinde çalışması sıkıntı bir hale gelir. Bu nedenle çalışanın yaşadığı mağduriyetin giderilmesi için malulen emeklilik sistemi devreye girer.
Malulen emekli olan şahıslar tıpkı vakitte kimi toplumsal haklarda elde edebilmektedir. Lakin kimi bireyler malulen emeklilik ile engelli emekliliğini karıştırmaktadır. Malulen emeklilikte, malul sayılmak için maluliyetin sigortalı olarak işe başladıktan sonra ortaya çıkması gerekir. Engelli emekliliğinde ise kişinin işe başlamadan evvel engelli durumunda olması ya da doğuştan bir mahzurunun bulunması gerekir.
KİMLER MALULEN EMEKLİ OLABİLİR?
Malulen emekli olabilecek bireyler, kanunlar kapsamında belirlenmiştir. 5510 sayılı kanunun yirmi beşinci unsuruna istinaden sigortalının ya da patronun talebi üzerine ilgili kurumca düzenlenen sıhhat raporları sonucunda, 4-a ve 4-b kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün ve iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde altmışını, 4-c kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az yüzde altmışını ya da görevini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği sıhhat kurulunca tespit edilen bireyler malulen emekli olmaya hak kazanmaktadır.
MALULEN EMEKLİKTE GEÇERLİ OLAN HASTALIKLAR NELERDİR?
Malulen emekli olabilmek için şahısların iş kazası ya da meslek hastalığı nedeni ile işini tam manası ile yapamaması gerekir. Birebir vakitte günümüzde sıklıkla karşılaşılan hastalıkların meydana gelmesi halinde de bireyler malulen emekli olabilmektedir. İş kazası ve mesleksel hastalıkların yanı sıra malulen emekli olunmasına neden olan hastalıklar şu halde sıralanabilir;
- Organ nakli yapılan kişiler
- Tümörlü ya da tümörsüz kanser
- Ağır elektrolit bozukluğu
- Alzheimer
- Demans
- Sara
- Astım
- KOAH
- MS
- Parkinson
- Kaşeksi
- Kanamalı sindirim sistemi hastalıkları
- Kronik pankreatit hastalıkları
- Kronik böbrek yetmezliği
- Uyku bozuklukları
- Denge bozukluğundan ötürü tek başına ayakta duramayanlar
- Tüberküloz
- AIDS
- Zeka gerilikleri
- Şizofreni
- Bipolar
- Uzuv kaybı
- Behçet hastalığı
- Siroz
- Anemi
MALULEN EMEKLİ AYLIĞI BAĞLANMASININ KAİDELERİ NELERDİR?
Malulen emekli olunması için şahısların üstte yer alan hastalıklardan birine yakalanmış olması, iş kazası ya da meslek hastalığı ile yüzde altmış oranında iş gücü kaybı yaşaması gerekir. Bunların yanı sıra malulen emeklilikte gerekli olan öbür kaideler şu formda sıralanmaktadır;
- Kişin en az on yıldır sigortalı olması ve toplamda 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları prim ödemesinin yapılmış olması gerekir
- Başka birinin daima bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş olan bireylerde ise müddet koşulu aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve vefat sigortaları priminin bildirilmiş olması
- Maluliyeti nedeni ile sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son vermesi ve vazifesinden ayrılması
- Hizmet akdine bağlı olmadan kendi ismine ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeni ile kuruma genel sıhhat sigortası prim dahil, prim ve prime ait borcunun olmaması
- Kişinin ilgili kuruma yazılı dilekçe ile başvurması
MALULEN EMEKLİKİK NE KADAR MÜDDETTE NETİCELENİR?
Gerekli kaideleri sağlayan bireylerin malulen emeklilik müracaatları genel olarak bir ay ila üç ay içerisinde sonuçlanmaktadır. Bu müddet içerisinde evraklarda bir meselesinin olmaması, müracaatların bir ay içinde neticelendirilmesi için epey değerlidir. Lakin bireylerin sıhhat raporunda sorun olması halinde, başvurulan kurumun kıymetlendirme yapması daha uzun bir sürece yayılabilir. Bu evrede kurum, malulen emeklilik müracaatında bulunan şahıstan yeni evraklar talep edebilir. Bu da sürecin üç aya kadar uzamasına neden olan bir durumdur.
