Elden maaş verilmesi sistemi, birçok patron tarafından tercih edilen bir sistemdir. Patron, emekçinin minimum fiyat fiyatını maaş hesabına aktarırken, geri kalan kısmını elden verebilmektedir. Bunun yanı sıra birtakım patronlar tüm maaşın elden verilmesini de tercih edebilmektedir. Lakin uygulanan bu sistemin birtakım dezavantajları olmaktadır.
Hukuki açıdan personelin maaşının elden verilmesi alışılmamış bir durum olarak kabul edilir. Uygulamanın hukuka muhalif olmasının yanı sıra emekçi açısından da birtakım ziyanlı sonuçları bulunur. İşyerinde beş kişi ya da üzerinde personel çalıştıran patronların, aylık maaş ödemelerini banka aracılığı ile yapması mecburidir. Buna uymayan birtakım işyerleri ise yaptırımlar ile karşı karşıya kalır.
İŞÇİYE ELDEN VERİLEN MAAŞIN TÜREL DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
Yukarıda belirttiğimiz üzere patronların beş ya da daha fazla personel çalıştırdığı durumlarda ödemeleri banka aracılığı ile yapması zaruridir. Bunu yapmayanların tespit edilmesi halinde ise idari para cezaları devreye girer. Emekçiler için ortaya çıkan meseleler ortasında, şahısların aldığı maaş fiyatında bir eksilme olmazken, sigorta primlerinin eksik ödenmesi emekçinin emeklilik için hak kaybına uğramasına neden olur. Bu kapsamda çalışanların uğrayabileceği öteki hak kayıpları ise şu formda sıralanabilir;
- Yaşlılık aylığının hak edilenden az olması
- İşsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneğinin az alınması
- İşçinin vefatı halinde hak sahiplerine bağlanan vefat aylığının eksilmesi
- Sürekli iş görmezlik gelirinde eksilme
- Hastalık, iş kazası ya da meslek hastalığı üzere durumların meydana gelmesi halinde çalışanın eline geçecek olan gelirin azalması
- İhbar tazminatı, kıdem tazminatı ve yıllık müsaade fiyatlarında azalma
HANGİ DURUMLARDA PERSONELE ELDEN ÖDEME YAPILABİLİR?
Hukuki olarak patronlar, beş kişi ve beş kişinin üstünde emekçi çalıştırıyor ise bir banka ile muahede yapmak zorundadır. Yapılan muahede işe çalışanların ismine maaş hesabı açılır ve patron her ay tertipli olarak maaş ödemelerini banka hesaplarına aktarmalıdır. Fakat iş yerinde beş şahıstan az sayıda personel çalışıyor ise patron bu emekçilerin maaşını elden verebilme hakkına sahiptir.
ELDEN MAAŞ ALAN PERSONEL NE YAPABİLİR?
Elden maaş alan emekçi, bu durumdan rahatsız olduğunda birtakım kanallar aracılığı ile şikayetini lisana getirebilir. Patronun elden maaş vermesi halinde çalışanların yapabilecekleri şu formda sıralanmaktadır;
- Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na ilişkin olan ‘ALO 170’ numaralı sınır aranarak, patron hakkında şikayette bulunulabilir
- İşçi, çalıştığı vilayette yer alan Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü aracılığı ile yazılı beyanda bulunabilir
- İşçi bu durum için hizmet tespit davası açabilir
- İş hukuku açısından uzman bir iş avukatına danışabilir ve tüzel açıdan yardım talebinde bulunabilir
ELDEN VERİLEN MAAŞIN İSPATI NASIL OLUR?
İşçi, patronun kendisine elden ödeme yapması halinde hukuksal açıdan şikayetçi olmak hakkında sahiptir. Bunun için patronun elden ödeme yaptığını ispat edecek şahitler gereklidir. Emekçinin gerçek fiyatını gösteren bir dokümanın olması halinde ise mahkemede bu evrak kanıt olarak kullanılabilir. İspat etabında emsal fiyat araştırılmasına gidilebilir ve bu durumda da sendikadan bilgi edinilmesi kelam konusu olur.
Bazı durumlarda ise patronun elden maaş ödemesi personeller ile yapılan muahede dahilinde gerçekleşebilir. Bu durumda çalışanın minimum fiyat fiyatındaki maaşı, patronun mutabakatlı olduğu bankadaki maaş hesabına aktarılır ve geri kalan ödeme emekçiye elden teslim edilir. İki tarafın mutabakatı ile uygulanan bu sistemde personel, patronun den şikayetçi olmaz.
